LİSANSSIZ YAZILIM KULLANILMASI

Ön bilgi: Kurumumuzda herhangi bir lisanssız yazılım hiç bir bilgisayarda bulunmamaktadır. Bu konuda bilgi işlem departmanımız oldukça hassas davranmaktadır. Kullanıcılarımızın bilgisayarlarında yüklü olan uygulamalarda öncelikli tercihlerimiz/önerilerimiz mümkün olduğu kadar açık kaynak kodlu yazılımlardır. Çok gerekli olduğu hallerde lisanslı yazılımlar kullanılmaktadır.

Lisanslı yazılım; Yazılımın kullanım hakkının belirli şartlar çerçevesinde ya da belirli bir süre veya süresiz bir şekilde kullanılması için satın alınmış yazılımlara denir. Buna paralel şekilde, lisanssız yazılım kullanımı; Türkiye ve uluslararası telif sözleşmeleri ile telif hakkı yasalarıyla korunan yazılım ürünlerinin yetkisiz olarak kopyalanması, çoğaltılması, yayılması ve ticari olarak kullanılması ya da üretilmesi durumlarını kapsar.

Lisanssız ürünlerin şartlara aykırı şekilde kullanılması; Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Türk Ceza Kanunu (5846 sy), Türk Ticaret Kanunu (6102), Markalar Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile çeşitli idari para, hukuki ve cezai yaptırımlar söz konusu olmaktadır.

Fikir ve Sanat Eseri Çerçevesinde Suç Sayılan Haller Nelerdir?

· Lisansı alınmamış kopya yazılım kullananlar, satanlar (FSEK),

· Lisansız kopya yazılımları ticari amaçla bulunduranlar, bedelsiz dağıtanlar, kiraya verenler (FSEK),

· 6 yıla kadar hapis ve 150.000 TL’ye kadar ağır para cezası

· Yasal kullanım hakkına sahip yazılımı lisansta izin verilenden fazla çoğaltanlar, bu kopyaları kiralayan satan dağıtan ya da bedelli bedelsiz başkasına verenler veya sair surette lisans sözleşmesine aykırıdavrananlar (FESK),

· Lisans sahibinin izni olmadan bir yazılıma kendi adını koyanlar (FSEK),

· Başkasının yazılımını kendi yazılımıymışçasına gösterenler (FSEK),

· Yazılımı sahibinin izni olmadan değiştirenler (FSEK),

· Yazılımın lisansını devir izni olmaksızın başkasına devredenler ya da herhangi bir tasarrufta bulunanlar (FSEK),

· Lisanslı yazılımın koruma sistemini ortadan kaldıranlar, geçersiz kılanlar, bu işe yarayan teknik araçları elinde bulunduranlar, dağıtanlar (FSEK),

· Bilgisayar sistemindeki programları, verileri veya diğer unsurları hukuka aykırı olarak ele geçirenler (Türk Ceza Kanunu-TCK),

Lisanssız (Korsan) Yazılımın tespitinde birbirinin devamı olan 4 ana aktör vardır;

1. Lisanssız yazılım kullanan kurumun tespiti

2. Firma aleyhinde savcılıkta suç duyurusu ve arama Kararı talebi

3. Lisanssız yazılım kullanılan firmada kolluk aracılığıyla tespit

4. Kovuşturma aşaması, cezai yaptırım ve uzlaşma halleri

Bu sırayla gidilerek lisanssız yazılımın tespiti sağlanmakta ve gerekli ceza verilmesinin önü açılmaktadır.

Cezai Yaptırımlar

*Türk Ceza Kanunu’nda bilişim suçları olarak adlandırdığımız 243. ve 244. Maddeler, genelde başka bir suçun icrası yolunda bilişim araçlarının kullanılıyor oluşu ile ilgilidir. Ancak lisanssız yazılım kullanma ve o yazılım aracında bağlı kalmaya devam etme bu maddeler uyarınca cezalandırılacaktır. Şöyle ki; TCK 243/1; “Bir bilişim sisteminin bütününe veya bir kısmına, hukuka aykırı olarak giren ve orada kalmaya devam eden kimseye bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası verilir.” Diyerek bir cezaya bağlamıştır.

*Markalar Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede de 61. Madde Marka Tecavüzü başlığında ilgili cezalar ve yaptırımlar sayılmaktadır.

*Lisanssız yazılım sonucunda yazılımı kullanılan firmaymış gibi davranılması da vergi kaçakçılığı suçlarını da gündeme getirebilmektedir.

*Türk Ticaret Kanunu Haksız Rekabet hükümleri de Fikir ve Sanat Eserlerinde koruyucu durumda olan hükümlerdir.

*Lisanssız yazılımın asıl kanunu Fikir ve Sanat Eserleri Kanunudur. FSEK 71-75. Maddeleri Cezai alana ayrılmıştır.

“B) Ceza davaları:

I – Suçlar:

1. Manevi, mali veya bağlantılı haklara tecavüz

Madde 71 –

Bu Kanunda koruma altına alınan fikir ve sanat eserleriyle ilgili manevi, mali veya bağlantılı hakları ihlal ederek:

1. Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı hak sahibi kişilerin yazılı izni olmaksızın işleyen, temsil eden, çoğaltan, değiştiren, dağıtan, her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma ileten, yayımlayan ya da hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz eden, satan, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayan, ticarî amaçla satın alan, ithal veya ihraç eden, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran ya da depolayan kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
2. Başkasına ait esere, kendi eseri olarak ad koyan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır. Bu fiilin dağıtmak veya yayımlamak suretiyle işlenmesi hâlinde, hapis cezasının üst sınırı beş yıl olup, adlî para cezasına hükmolunamaz.
3. Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır.
4. Hak sahibi kişilerin izni olmaksızın, alenileşmemiş bir eserin muhtevası hakkında kamuya açıklamada bulunan kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
5. Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösteren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
6. Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltan, dağıtan, yayan veya yayımlayan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır.

Bu Kanunun ek 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında bahsi geçen fiilleri yetkisiz olarak işleyenler ile bu Kanunda tanınmış hakları ihlâl etmeye devam eden bilgi içerik sağlayıcılar hakkında, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Hukuka aykırı olarak üretilmiş, işlenmiş, çoğaltılmış, dağıtılmış veya yayımlanmış bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı satışa arz eden, satan veya satın alan kişi, kovuşturma evresinden önce bunları kimden temin ettiğini bildirerek yakalanmalarını sağladığı takdirde, hakkında verilecek cezadan indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir.

1. Koruyucu programları etkisiz kılmaya yönelik hazırlık hareketleri

Madde 72 –

Bir bilgisayar programının hukuka aykırı olarak çoğaltılmasının önüne geçmek amacıyla oluşturulmuş ilave programları etkisiz kılmaya yönelik program veya teknik donanımları üreten, satışa arz eden, satan veya kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran kişi altı aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.

II- Soruşturma ve kovuşturma

Madde 75 –

71 ve 72 nci maddelerde sayılan suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılması şikâyete bağlıdır. Yapılan şikâyetin geçerli kabul edilebilmesi için hak sahiplerinin veya üyesi oldukları meslek birliklerinin haklarını kanıtlayan belge ve sair delilleri Cumhuriyet başsavcılığına vermeleri gerekir. Bu belge ve sair delillerin şikâyet süresi içinde Cumhuriyet başsavcılığına verilmemesi hâlinde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.

Bu Kanunda yer alan soruşturma ve kovuşturması şikâyete bağlı suçlar dolayısıyla başta Millî Eğitim Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri olmak üzere ilgili gerçek ve tüzel kişiler tarafından, eser üzerinde manevi ve malî hak sahibi kişiler şikâyet haklarını kullanabilmelerini sağlamak amacıyla durumdan haberdar edilirler.

Şikâyet üzerine Cumhuriyet savcısı suç konusu eşya ile ilgili olarak 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre el koyma koruma tedbirinin alınmasına ilişkin gerekli işlemleri yapar. Cumhuriyet savcısı ayrıca, gerek görmesi hâlinde, hukuka aykırı olarak çoğaltıldığı iddia edilen eserlerin çoğaltılmasıyla sınırlı olarak faaliyetin durdurulmasına karar verebilir. Ancak, bu karar yirmi dört saat içinde hâkimin onayına sunulur. Hâkim tarafından yirmi dört saat içinde onaylanmayan karar hükümsüz kalır.” (**Sulh Ceza Mahkemelerinin kapatılmasından sonra oluşturulan Sulh Ceza Hakimliklerinin kuruluş ve devir aşamaları tamamlandığı bu tip işler çok daha hızlı ve efektif halledilebilir hale gelecek.)

Yasa Karşısında Kimler Sorumludur?

Bilgisayar Kullanıcıları

Bilgisayar kullanıcıları, bilerek veya bilmeyerek lisanssiz yazılım kullanmakla yasalar karşısında suç işlemiş sayılır. Bu durumda yasalar, hem işverene hem de çalışana (kullanıcıya) cezai yaptırımlar getirir. 

Kuruluşlar

İşveren ve yöneticiler, çalısanların lisanssız yazılım kullanması veya bulundurmasi halinde, bunu bilmese dahi yasalar karşısında sorumlu olurlar. Bu suçun işlenmesini önlemeyen yöneticiler, kendileri suç işlemiş gibi cezalandırılırlar. 

Lisanssız Yazılım Satıcıları

Yasa, ne şekilde olursa olsun lisanssız yazılım çogaltımı, dağıtımı ve satışı yapan şirketlere de ağır yaptırımlar getirmektedir. Bilgisayarlara lisanssız yazılım yükleyerek satışını veya dağitımını yapan şirketler, dolandırıcılık gibi ağır suçlarla cezalandırılabilmektedir. 

Emsal bir kaç örnek: